استفاده از لیزر در دندانپزشکی
- 19 مهر 1400
- 0 نظر ثبت شده
- زمان مطالعه: 7 دقیقه
امروزه در تمام مراحل درمان پزشکی و دندانپزشکی، بارها و بارها اسم لیزر به گوشمان می‌رسد. به نوعی لیزرها با پیشرفتهای گسترده‌ای که داشته‌اند به تمام شاخه‌های پزشکی و درمانی وارد شده‌اند. در چند سال اخیر شاهد ورود لیزر به مطب دندانپزشکان نیز بوده‌ایم، البته عده‌ای بر این عقیده‌اند که استفاده از لیزر در دندانپزشکی اتفاق تازه‌ای نیست و سالیان سال است دندانپزشکان از انواع لیزرها برای درمان بیماران استفاده می‌کنند؛ اما در این مقاله قصد داریم لیزرهای جدید و پیشرفتهای را معرفی کنیم که عصای دست دندانپزشکان امروزی هستند.
یکی از شایع‌ترین مواردی که بین مردم مشاهده میشود، استرس از مراجعه به دندانپزشک و خوابیدن روی یونیت دندانپزشکی است. پیشرفت تکنولوژی و تولید تجهیزات جدید سعی در کاهش این استرس دارد. متخصصین دندانپزشکی و ارتودنسی با استفاده از تکنولوژی لیزر تجربه بسیار بهتری برای مراجعین فراهم می‌کنند. همانطور که گفتیم با وجود اینکه لیزر قدمت طولانی در درمان‌های دندانپزشکی داشته است؛ اما تنها در چند سال اخیر شاهد پیشرفت چشمگیر جایگاه لیزر و پرده برداری از کاربردهای جدید آن در علم دندانپزشکی بوده‌ایم.
استفاده از لیزر را می‌توان انقلابی در دندانپزشکی نامید؛ دندانپزشکان با استفاده از لیزر توانستند رضایت کامل مراجعین را جلب کرده و درمان‌های بدون درد را جایگزین روش‌های قدیمی نمایند. به کارگیری لیزر، امکان درمان سریع‌تر و با دقت بالاتر را برای دندانپزشکان فراهم کرده است.
لیزر در دندانپزشکی
لیزر (Laser) مخفف عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation می‌باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت، لیزر یک نور تقویت شده با خصوصیات منحصربفرد است که نسبت به طول موج خود، کاربردهای متنوعی دارد. وقتی صحبت از لیزر میشود، عده زیادی از مردم نگران اشعه‌های سرطان‌زای آن هستند. لازم به ذکر است، طول موج‌های قرمز و مادون قرمز که در دندانپزشکی استفاده میشود، ایمن بوده و خطر جهش ژنتیکی و سرطان‌زایی ندارد.
برخی از لیزرها به صورت اختصاصی برای انجام عملیات درمانی دندان و یا تسهیل پروسه درمان، طراحی و تولید شده‌اند که به آنها، اصطلاحا لیزر دندان، لیزر دندانپزشکی و یا دندانپزشکی با لیزر گفته میشود. استفاده از لیزر در دندانپزشکی وابسته به طول موج مناسب به دو نوع استفاده در بافت‌های نرم و بافت‌های سخت تقسیم میشود.
کاربرد لیزر دندان پزشکی
استفاده از لیزر در دندانپرشکی برای بافت‌های نرم
لیزر بافت نرم همانطور که از نامش پیداست تنها روی بافت نرم داخل دهان یعنی لثه‌ها تاثیر گذاشته و هیچ اثری روی دندان‌ها و بافت‌های سخت ندارد. از این لیزرها بیشتر برای مشکلاتی که ممکن است در لثه‌های بیمار وجود داشته باشد، استفاده میشود. در ادامه به بررسی چند مورد از شایع‌ترین موارد استفاده لیزرهای بافت نرم خواهیم پرداخت؛ همراه ما باشید.
تسهیل حرکات ارتودنسی با استفاده از لیزر بافت نرم
همانطور که می‌دانید ارتودنسی یکی از طولانی‌ترین درمان‌های دندانپزشکی است که 1.5 تا 2 سال دوره درمان آن به طول می‌انجامد. عده زیادی از مردمی که نیاز به ارتودنسی دارند، به دلیل طولانی بودن دوره درمان، تمایلی به شروع درمان نشان نمی‌دهند. خوشبختانه با ورود لیزر به دنیای دندانپزشکی امکان تسریع حرکات ارتودنسی به وجود آمده است؛ همین امر باعث کاهش مدت زمان ارتودنسی میشود. البته لازم به ذکر است که لیزر دندان‌ها را مستقیما مرتب نمی‌کند، به صورت غیرمستقیم، موجب سریع‌تر شدن حرکات آنها میشود.
فرنکتومی
قسمت‌های مختلفی از بدن ما دارای فرنوم‌هایی هستند که کارشان محدود کردن حرکات اندام‌ها و اعضای بدن است. در داخل دهان نیز سه نوع فرنوم با ساختار نرم وجود دارد که در برخی افراد، بنا به هر دلیل، بزرگتر از حالت طبیعی‌شان هستند. اندازه غیرطبیعی فرنوم‌ها باعث ایجاد مشکلات و خطرات گوناگونی میشود. برای مثال اگر فرنوم لب بالا یا پایین از حالت عادی بزرگتر باشد، می‌تواند باعث دیاستم یا فاصله بین دو دندان جلو باشد. برای اینکه دندانپزشک بتواند فاصله دندان‌ها را کم کند، با کمک لیزر یا تیغ جراحی فرنوم اضافی را برداشته و این فاصله را کمتر می‌کند. البته برای بستن کامل فاصله بهتر است از ارتودنسی یا درمان‌های دیگری مانند لمینت دندان یا ونیر کامپوزیت استفاده شود.
بلیچینگ دندان
امروزه تکنولوژی‌های گوناگونی برای سفید کردن دندان ایجاد شده‌اند که طرفداران آنها روزبه‌روز درحال افزایش است. در بسیاری از مواقع، دندان‌ها سفیدی‌شان را از دست داده و مسواک زدن یا استفاده از خمیردندان‌های سفیدکننده، تاثیری روی تغییر رنگ آنها نمی‌گذارد. در این مواقع دندانپزشک، پس از آنکه دندان‌ها را ایزوله کرده و از سلامت لثه‌ها مطمئن شد، ژلی حاوی هیدروژن پراکسید یا کارباماید پراکسید (با غلظت نسبتا بالا) را روی دندان‌ها قرار میدهد. البته باید توجه داشت که این ژل به تنهایی قادر به سفید کردن دندان نیست، باید نوری روی آن تابیده شود تا خاصیت سفیدکنندگی آن روی دندان‌ها فعال شود. این نور می‌تواند نور لایت کیور دندانپزشکی و یا لیزر باشد.
رفع سیاهی لثه و بهبود رنگ آن
یکی از شایع‌ترین اعتراضات مراجعین دندانپزشکی، سیاهی و تیرگی لثه‌هاست. تیرگی لثه ممکن است در افراد گوناگونی مشاهده شود که وابسته به عوامل مختلفی مانند، ژنتیک، مصرف برخی داروها، وجود برخی بیماری‌ها و یا وضعیتی به نام خالکوبی آمالگام باشد. تا چند سال گذشته درمانی برای این مشکل وجود نداشت و افراد مجبور به تحمل آن بودند؛ اما امروزه می‌توان با استفاده از لیزر در دندانپزشکی رنگدانه‌های تیره لثه را مورد حمله قرار داد و رنگ طبیعی را به لثه‌ها بازگرداند.
لیفت لثه یا ژنژیوکتومی
برخی از مراجعین دندانپزشکی، علی‌الخصوص مراجعین درمان‌های ارتودنسی، با تورم بافت لثه مواجه‌اند. این مشکل، سبب شده است که لثه روی دندان‌ها پیشروی کرده و علاوه بر ظاهر نامناسب، در نصب براکت‌های ارتودنسی نیز ایجاد مشکل نماید. دندانپزشکان در این مواقع با استفاده از لیزر بافت نرم، بافت اضافی لثه را برداشته و به عبارتی لیفت لثه انجام می‌دهند. لیفت لثه علاوه بر هدف درمانی، برای اهداف زیبایی نیز به کار می‌رود، عده‌ای از افراد به دلیل تورم لثه، به اصطلاح لبخند لثه‌ای دارند. استفاده از لیزر در دندانپزشکی برای درمان این نوع از مشکلات نیز کاربرد فراوانی دارد.
کاهش دوره نقاهت و ریکاوری بعد از جراحی ایمپلنت
همانطور که می‌دانید یکی از بهترین راه‌های جایگزینی دندان‌های از دست رفته، ایمپلنت دندانی است. با وجود اینکه به نظر می‌رسد، تنها راه چاره برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته ایمپلنت است اما این عملیات دشواری‌هایی نیز در حین عمل و دوران نقاهت به همراه دارد که لیزر در کاهش دوره نقاهت به کمک بیماران خواهدآمد.
می‌دانید که در ایمپلنت دندانی بافت لثه برش داده شده و پیچ ایمپلنت پس از دریل کردن استخوان در فک قرار می‌گیرد. پس از قرارگیری فیکسچر ایمپلنت، اطراف لثه را بخیه می‌زنند. دوره نقاهت و بهبودی پس از بخیه ممکن است کمی طولانی شده و برای بیمار سخت باشد. در این مواقع دندانپزشک می‌تواند با استفاده از لیزر بافت نرم، بافت اضافی لثه را برداشته و از عفونت و خونریزی آن جلوگیری کند؛ این کار باعث کوتاه‌تر شدن دوره نقاهت و بهبود سریع‌تر بیمار میشود.
از بین بردن ضایعات بافت نرم
یکی از شایع‌ترین عارضه‌هایی که در داخل دهان ایجاد میشود، آفت است. آفت در واقع عارضه‌ای با مرکز سفیدرنگ و حاشیه قرمز یا زرد می‌باشد. احساس ناخوشایندی که در دهان ایجاد می‌کند، مانند سوزش دهان، مشکل در جویدن و صحبت کردن و…، همگی افراد را به پیدا کردن راهی برای درمان سوق میدهد. اگر تجربه آفت دهانی را داشته‌اید، می‌دانید که این عارضه خودبه‌خود به وجود آمده و بدون نیاز به هیچ درمانی از بین می‌رود. اگر به ندرت آفت دهان را تجربه می‌کنید، نیازی به درمان نیست و می‌توانید منتظر بمانید تا آفت به خودی خود از بین برود. در غیر اینصورت، یعنی اگر جزو افرادی هستید که به صورت مزمن و به کرات عارضه آفت در دهان‌تان ایجاد میشود، می‌توانید با استفاده از لیزر در دندانپزشکی، آفت‌ها را تا حدی درمان و مدیریت کنید. لیزری که برای آفت دهانی استفاده میشود، لیزر بافت نرم است.
کاهش یا از بین بردن تجمعات باکتریایی دهان
یکی از رایج‌ترین کاربردهای لیزر در بافت نرم لثه، قبل از فرآیند جرمگیری دندان برای از بین بردن باکتری‌ها می‌باشد. زمانی که شما برای جرمگیری دندان‌هایتان به دندانپزشک مراجعه می‌کنید؛ معمولا قبل از جرمگیری، دندانپزشک با استفاده از لیزر باکتری‌های جمع شده در زیر خط لثه را که عامل اصلی بیماری هستند، از بین می‌برد. تاباندن لیزر به این منطقه باعث میشود که احتمال ایجاد بیماری مجدد لثه به شدت کاهش یافته و اتصال سالم‌تر و قوی‌ترین در بافت لثه ایجاد شود.
تسهیل ترمیم کلاس “V”
پوسیدگی دندان ممکن است در هر قسمتی از دندان رخ بدهد و تنها برای سطوح جونده نیستند. دندانپزشکان برای اینکه محل پوسیدگی دندان را درمان کنند از چندین نوع ترمیم‌های متنوع استفاده می‌کنند که در 6 کلاس (از I تا VI) دسته‌بندی شده‌اند. ترمیم‌های کلاس V، یا همان کلاس 5، برای دندان‌هایی که در بخش طوق یا گردن دندان دچار پوسیدگی شده‌اند به کار می‌رود. این نوع از ترمیم‌ها یکی از سخت‌ترین و چالش‌برانگیزترین پروسه‌های درمانی برای دندانپزشکان هستند. جهت سهولت در ترمیم کلاس V، دندانپزشک با استفاده از لیزر بافت نرم، بخشی از لثه را که روی پوسیدگی را می‌گیرد، برش میدهد تا دید و فضای بیشتری برای درمان پیدا کند.
اکسپوز یا نمایان کردن دندان‌های نهفته
در بسیاری از مواقع ما شاهد بیمارانی بوده‌ایم که دندان‌های نهفته و یا نیمه‌نهفته‌ای دارند که باعث آسیب رساندن به سایر دندان‌ها می‌شوند. این عارضه اغلب به دلیل کمبود فضا برای رشد دندان و ازدحام سایر دندان‌ها اتفاق می‌افتد. در طول برخی درمان‌ها، مانند ارتودنسی، دندانپزشک ناچار به بیرون آوردن این دندان‌ها میشود. این کار امروزه با استفاده از لیزر در دندانپزشکی انجام میشود که روند بسیار ساده‌ای نسبت به گذشته دارد. اکسپوز یا آشکارسازی دندان‌های نهفته یکی از اصلی‌ترین کاربردهای لیزر در دندانپزشکی است که بدون درد و خونریزی انجام میشود.
استفاده از لیزر در دندانپزشکی برای بافت‌های سخت
یکی‌دیگر از انواع لیزرهای دندانپزشکی، روی بافت سخت اثرگذارند. در واقع برعکس لیزرهای بافت نرم که درمان‌های روی لثه و بافت‌های نرم دهان را برعهده داشتند، لیزر بافت سخت پرتو نوری است که مستقیما روی بافت سختی مانند مینای دندان تاثیر می‌گذارند. در ادامه 7 کاربرد لیزرهای بافت سخت را بررسی خواهیم کرد.
تشخیص دقیق و سریع مشکلات دهان و دندان
همانطور که می‌دانید روزبه‌روز بر کیفیت و کارایی تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی افزوده میشود. در سال‌های اخیر شاهد اسکنرهای لیزری خاصی هستیم که قادرند تصاویر سه بعدی باکیفیت بسیار بالا تولید کنند. این اسکنرها می‌توانند نمای کاملی از ساختار جمجمه را در مراحل مختلف رشد انسان نشان دهند. این تصاویر برای جراحی‌های فک و ارتودنسی بسیار مفیدند. از طرف دیگر، لیزر دندان می‌تواند پوسیدگی‌های دندان را از طریق تغییرات نوری تشخیص داده و باعث تشخیص به موقع و در نتیجه درمان سریع شود.
درمان حساسیت‌های شدید دندانی
یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که برای افراد رخ میدهد، حساسیت دندانی است. این اتفاق در اثر تحلیل و فرسایش مینا یا همان لایه محافظ دندان رخ میدهد. برخی اوقات ممکن است به هر دلیلی ضخامت و پیوستگی لایه محافظ کم میشود که باعث بروز علائم حساسیت دندان میشود. با فرسایش مینای دندان، لایه زیر مینا (عاج) بیروه آمده و با برخورد هوای سرد و گرم و یا موادغذایی مختلف کانال‌های باریک عاج باعث ایجاد درد و حساسیت می‌شوند. یکی از رایج‌ترین موارد استفاده از لیزر در دندانپزشکی کمک به کاهش حساسیت و دردهای ناشی از آن است. تحقیقات انجام شده نشان میدهد که برای کاهش حساسیت بهترین روش در مقایسه با روش‌های سنتی، استفاده از لیز دندانپزشکی اربیوم می‌باشد.
کمک به فرآیند اچینگ (Etching)
اچینگ یک فرآیند ساده برای برخی پروسه‌های دندانپزشکی مانند نصب لمینت یا ونیر کامپوزیت است. برای انجام این نوع از درمان‌ها باید سطح دندان خراش داده شده و به سطحی خشن تبدیل شود تا کامپوزیت به سادگی بتواند به دندان بچسبد. اگر اچینگ انجام نشود ماندگاری و استحکام کامپوزیت و لمینت به شدت کاهش می‌یابد. این کار در گذشته از طریق ماده اسید اچ (Acid Etching) انجام می‌گرفت. امروزه این وظیفه بر عهده لیزرهای دندانپزشکی بافت سخت است که آسیب کمتری به مینای دندان وارد می‌کنند.
کمک به فرآیند ترمیم و پر کردن دندان
یکی از اساسی‌ترین کاربردهای لیزر در دندانپزشکی، تسهیل فرآیند ترمیم دندان‌هاست. در روش‌های رایج ترمیم، معمولا بخش پوسیده دندان با استفاده از مته‌های دندانپزشکی جدا شده و ماده ترمیمی در حفره قرار می‌گیرد؛ اما در دندانپزشکی با لیزر این کار توسط پرتوهای لیزر بافت سخت انجام میشود. رایج‌ترین لیزر برای تسهیل فرآیند ترمیم، استفاده از لیزر اربیوم-یاقوت (Er: YAG) است. این لیزر بدون وارد آوردن هیچ آسیبی به دندان، قسمت پوسیده را از دندان سالم جدا می‌کند.
جلوگیری از بروز پوسیدگی دندان
علاوه بر موارد مصرف لیزر در ترمیم دندان‌ها، یکی دیگر از کاربردهای لیزر در دندانپزشکی فعال کردن مواد ترمیمی است. لیز قادر است مواد پرکننده را فعال کرده و به سخت‌تر شدن آن کمک کند. برای مثال لیزر دندان می‌تواند خمیر کامپوزیت را درون حفره سفت کند.
برداشتن لکه‌های سفید بعد از ارتودنسی
وقتی صحبت از ارتودنسی و کاربرد لیزر در فرآیند آن میشود، بیشترمان به فکر لیزر بافت نرم می‌افتیم، اما لیزرهای بافت سخت نیز کاربرد جزئی و کوچکی در پروسه پس از درمان ارتودنسی دارند. در برخی افراد پس از برداشتن براکت‌های ارتودنسی روی دندان لکه‌های سفید، دقیقا زیر یا اطراف براکت، ایجاد میشود. این اتفاق در نتیجه دمینرالیزاسیون دندان (برداشته شدن مواد معدنی از مینای دندان) می‌افتد که با استفاده از لیزر در دندانپزشکی می‌توان آن را برطرف کرد.
تسهیل فرآیند عصب‌کشی
عصب‌کشی یا روت کانال تراپی، یک پروسه رایج و چالش‌برانگیز در دندانپزشکی است که به معنی درمان ریشه و ترمیم دندان است. درمان ریشه زمانی انجام میشود که پالپ یا مغز دندان دچار عفونت شود. در روش مرسوم برای برداشتن عفونت، از مته‌ها و دریل‌های دستی استفاده میشود اما این کار را می‌توان با لیزر نیز انجام داد.
فواید استفاده از لیزر در دندانپزشکی
- تمامی فرآیندهای انجام شده با لیزر، با حداقل تهاجم انجام می‌شوند.
- پرتوهای لیزر هیچ آسیبی به دندان‌ها، لثه و سایر بافت‌های دهان وارد نمی‌کنند.
- نیازی به بخیه وجود ندارد.
- هیچ‌گونه خونریزی اتفاق نمی‌افتد.
- دوره نقاهت و زمان بهبود زخم پس از استفاده از لیزر بسیار کوتاه خواهدبود.
- تورم و درد در درمان‌های لیزری کمتر از روش‌های دیگر است.
- لیزر میزان ابتلا به عفونت دندان و لثه را به طور چشمگیری کاهش میدهد.
- افرادی که استرس دندانپزشکی دارند، با درمان از طریق لیزر آرامش بیشتری را تجربه خواهند کرد.
سخن آخر!
در این مقاله 17 کاربرد لیزر در دندانپزشکی را بررسی کردیم. می‌دانید که با پیشرفت تکنولوژی و پیدا شدن انواع لیزرهای گوناگون برای مصارف مختلف، کار دندانپزشکان و صدالبته مراجعین بسیار راحت‌تر شده است. استفاده از لیزر در دندانپزشکی و داشتن انواع لیزرهای گوناگون در مطب‌های دندانپزشکی، یکی از الزامات پروسه‌های درمان امروزی است. تجهیزات دندانپزشکی لطیفی، با سال‌ها تجربه در زمین فروش انواع تجهیزات دندانپزشکی از معتبرترین برندهای سرتاسر جهان، آماده ارائه انواع خدمات فروش و مشاوره برای دندانپزشک‌های عزیز و مراکز دندانپزشکی است. برای ارتباط با مشاورین ما و دریافت اطلاعات جامع درباره انواع تجهیزات از طریق راه‌های ارتباطی موجود در وب‌سایت، اقدام کنید.