وسایل دندانپزشکی و کاربرد آنها؛ فهرستی از پرکاربردترین ابزارهای دندانپزشکی
- 22 آبان 1401
- 0 نظر ثبت شده
- زمان مطالعه: 5 دقیقه
دندانپزشکی هرچند سر و کار زیادی با ارگان‌های حیاتی انسان نداشته اما جنبه نسبتا ترسناکی برای بسیاری از افراد دارد. این ترس شاید بیشتر به دلیل وسایل دندانپزشکی ریز و درشت با شکل و شمایل‌های مختلف است که در ذهن انسان تداعی میشود. وسایل دندانپزشکی و کاربرد آنها در هر عملیات دندانی متفاوت است و دندانپزشکان ماهر باید به درستی از هر ابزار در عملیات گوناگون استفاده کنند.
انواع تجهیزات دندانپزشکی شامل وسایل مختلفی است که هر کدام در دسته‌بندی‌های جداگانه برای انجام فعالیت‌های مختلف و خاصی در رشته دندانپزشکی استفاده میشوند و به طور کلی در سه گروه دستی، انگشتی و ماشینی قرار می‌گیرند. تجهیزات دندانپزشکی از اصلی‌ترین ابزارهای کار یک دندانپزشک است که باید برای انجام هرگونه فعالیت مانند تشخیص بیماری، تعویض دندانها، برداشتن ریشه‌ها، تراشیدن دندان به منظور قالب‌گذاری و … از آنها استفاده کند.
برخی از این ابزارها، تجهیزات بزرگی هستند که شما به محض ورود به مطب دندانپزشکی، می‌توانید آنها را مشاهده کنید اما تعداد زیادی از وسایل دندانپزشکی را ابزارها و ابزارک‌هایی تشکیل میدهند که در ادامه به شرح مختصری از مهم‌ترین آنها و کاربردهایشان می‌پردازیم.
آینه دندانپزشکی
آینه‌ای کوچک با یک دسته فلزی است و یکی از مهم‌ترین ادوات مورد استفاده در دندانپزشکی محسوب میشود. این ابزار دارای دو کاربرد اساسی است؛ نخست این که دندانپزشک با استفاده از آن میتواند داخل دهان و تمام قسمت‌های نهان و آشکار آن را بطور کامل مشاهده کند؛ با استفاده از این آینه پیدا کردن پوسیدگی دندان و مشکلات احتمالی دیگر دهان راحت‌تر است. کاربرد دیگر آن جابجا کردن زبان هنگام معاینه دندان‌هاست و پزشک با این وسیله زبان شما را در جهات مختلف، بر حسب نیاز جابجا میکند بدون این که نیازی به استفاده از دست یا انگشتان خود داشته باشد. معمولا آینه‌ها دارای دو سری آینه مقعر و آینه معمولی هستند که اولی برای بزرگ‌تر نشان دادن فضای مورد بررسی و دومی برای داشتن یک تصویر واضح و دقیق به کار گرفته میشود.
انبرک دندانپزشکی
انبرک دندانپزشکی، ابزاری که از آن با عناوین دیگری مانند سوند یا کاوشگر دندان نیز یاد میکنند، متشکل از یک دسته بلند و یک قلاب تیز در ضخامت‌های مختلف است. این ابزار در پیدا کردن پوسیدگیها و بیماریهای لثه کاربرد فراوانی دارد. به عنوان مثال از نوک تیز این ابزار برای بررسی حفره یا پوسیدگی استفاده میشود. همچنین از انبرک میتوان در تراشیدن جرم و پلاکهای سطحی دندان نیز کمک گرفت.
اسکالر
اسکالر برای حذف پلاکها و جرمهایی در حجم بالا از دندانها کاربرد دارد که برخلاف انبرک (که برای حجمهای کم بود) میتواند برای عملیات جرمگیری بسیار مناسب باشد. پزشک معالج در بسیاری از بیماران که ممکن است به جرمگیری دندانی احتیاج داشته باشند، به وسیله این ابزار جرم و پلاک باقی‌مانده روی دندانها را به خوبی پاک میکند. توجه داشته باشید که همواره مسواک زدن و نخ دندان نمیتواند راهکاری برای پاک کردن کامل جرمها از دندان باشد و در برخی موارد برای پاک کردن جرم‌های روی دندان باید از این ابزار کمک گرفت.
دریل دندانپزشکی (هندپیس با سرعت بالا)
این وسیله بدون شک ترسناکترین ابزار دندانپزشکی است و مطمئنا صدای آن را بارها در مطب دندانپزشکی شنیده‌اید. این نوع دریل معمولا با سرعت ۲۵۰هزار دور در دقیقه چرخیده و همزمان آب را داخل دهان بیمار می‌پاشد تا از آسیب رسیدن به مینای دندان جلوگیری کند. دریلها به منظور ایجاد حفرههایی در دندان، عملیات عصبکشی و تراش دادن دندانها کاربرد دارند. قبل از انجام کار با دریل معمولا از داروهای بی‌حسی استفاده میشود بنابراین بعید به‌نظر می‌رسد که هنگام استفاده پزشک از دریل بیمار دردی احساس کند.
آنگل (هندپیس با سرعت پایین)
آنگل می تواند برای اعمال مختلفی از جمله مراحل نهایی برداشت پوسیدگیها، بروساژ و پروفیلاکسی در جرمگیری، پرداخت و پالیش ترمیمها و… به کار رود.
همانند توربین برای این وسیله نیز یک ابزار چرخنده کوچک (مانند فرزهای مخصوص آنگل) در محل مخصوص روی آن نصب شده و آنگل به شلنگ اختصاصی روی یونیت متصل میشود. با فشار دادن پدال پایی یونیت، آنگل شروع به کار میکند و با سرعت پایین‌تری نسبت به توربین (حدود ۲۵۰۰۰ دور در دقیقه) وسیله چرخشی را می‌چرخاند.
پنس دندانپزشکی
در بررسی وسایل دندانپزشکی و کابرد آنها نمی‌توان از کاربرد فراوان پنس چشمپوشی کرد. پنس دندانپزشکی برای جابه‌جا کردن مواد و گاز به داخل و خارج از دهان استفاده میشود. این پنس‌ها در انواع ساده و سرکج تولید میشوند که هرکدام دارای سایزبندی‌های متفاوت است. اصولا از پنسهای یکبار مصرف برای افرادی که دارای بیماریهای خاص مانند ایدز و هپاتیت هستند استفاده می شود تا انتقال بیماری به حداقل برسد.
فرز دندانپزشکی
فرزهای دندانپزشکی از جمله مهم‌ترین ابزارهای چرخنده (چرخشی) هستند؛ به این معنی که با نصب روی هندپیسها و شروع کار آنها، با چرخش در سرعت بالا، وظیفه مورد نظر (مثل تراش، پرداخت و پالیش و…) را انجام میدهند.
این وسیله از تنوع زیادی در جنس و شکل برخوردار است. جنس الماس آن بیشتر در فرزهای توربین (هندپیس سرعت بالا) و جنس کارباید آن نیز برای فرزهای آنگل (هندپیس سرعت پایین) مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر مواد مورد استفاده در ساخت فرزها میتوان به سرامیک، پلیمر و استیل اشاره کرد.
فورسِپس
فورسپس یا همان انبر، یک ابزار دستی برای گرفتن و نگه داشتن اشیاء است. از فورسپسهای دندانپزشکی به همراه الواتورها برای کشیدن دندانهایی استفاده میشود که به دلیل پوسیدگی، ضربه یا بیماری قابل ترمیم نیستند؛ همچنین زمانی که به علت عمیق بودن ناحیه عمل، نیاز به وسیلهای است که دارای دسته بلند با امکان فیکس کردن انگشتان باشد. فورسپسهای دندانپزشکی دارای مدل‌های مختلفی هستند که هر کدام برای دندان‌های ناحیه خاصی از دهان طراحی شدهاند و دندانپزشکان با توجه به نیازشان از انواع مختلف آن استفاده میکنند. این وسیله از فولاد کربنی ساخته میشود؛ به همین دلیل قابلیت استریل شدن را در دمای بالای اتوکلاو دارد.
سرنگ دندان
یکی دیگر از ابزارهای پرکاربرد دندانپزشکی سرنگ دندان است. دندانپزشکان از این ابزار برای بیحس کردن و آماده‌سازی مراحل مراقبت از دهان و دندان استفاده میکنند. سوزن این سرنگ‌ها کمی بلندتر از سوزن‌ها یا سرنگ‌های معمولی است تا دندانپزشک بتواند برای بیحس کردن دهان، نقطه مورد نظر را به طور دقیق‌تر انتخاب کند. شات اول در هنگام تزریق باعث ناراحتی بیمار در یک لحظه میشود اما با وجود مواد بیحس کننده بلافاصله تاثیر خود را می‌گذارد. این سرنگ‌ها را میتوان در دو نوع سرنگ‌های ثابت و سرنگ‌های بازشونده در بازار پیدا کرد.
برنیشر یا براق کننده
برنیشرها برای پولیش کردن، صاف کردن و همچنین کانتور کردن آمالگامها و کامپوزیتهای دندانی به کار می‌روند. به طور کلی برنیشر یا براق‌کننده وظیفه صاف کردن آمالگام پس از متراکم کردن، شکل دادن نوار ماتریس قبل از قرارگیری و حالت دادن اولیه آمالگام را بر عهده دارد.
کارور دندانپزشکی
مواد کامپوزیتی به راحتی شکل‌پذیر هستند و بعد از قرار گرفتن روی سطح دندان، می‌توانند متناسب با ابعاد و اندازه دندان مورد نظر، فرم بگیرند. کارور وسیلهای با تیغه نسبتاً تیز است که در اشکال مختلف درست شده و برای فرم دادن آمالگام و رزین کامپوزیت بعد از قراردهی در حفره تراش خورده استفاده میشود. با کمک این ابزار دندانپزشک میتواند شکل مواد ترمیمی را کاملا مشابه با دندان طبیعی در بیاورد؛ به گونه‌ای که سایر افراد متوجه مصنوعی بودن آن نشوند.
الِواتور
یکی از مهم‌ترین تجهیزات در لیست وسایل دندانپزشکی و کاربرد آنها، الواتور است. از این ابزار در خارج کردن دندان یا ریشه‌های دندانی، برای لق نمودن دندان به روش قطع اتصالات بافت نرم (لثه) و همچنین اتصالات دندان و استخوان اطراف استفاده میشود. به این ترتیب دندان در محل خود مقداری شل شده و راحت‌تر خارج خواهد شد. در صورتی که کشیدن دندان بدون الِواتور انجام شود، علاوه بر ایجاد درد زیاد ممکن است باعث شکسته شدن دندان بیمار گردد. الِواتورهای دندانپزشکی در سه اندازه کوچک، متوسط و بزرگ و در سه نوع مستیم، خمیده و پیک-تایپ تولید میشوند.
اکسکَوِیتور
حفارگر یا اکسکویتور ابزاری ساده و دستی با یک میله بلند و تیغه نوک تیز است. دندانپزشک از آن برای بریدن عاج دندان پوسیده و یا در درمان ریشه دندان، برای برداشتن پوسیدگی یا پانسمان دندان استفاده میکند. این ابزار معمولا دو سر دارد که هر دو سر، یک گودی بر روی خود دارند تا عمل جرمگیری دستی بتواند با استفاده از آن انجام شده و جرم و پوسیدگی از روی دندان جدا شود. اکسکویتور در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ در بازار موجود بوده و معمولا جنس آن استیل ضد زنگ است.
آمالگام
وقتی که به علت پوسیدگی و یا شکستگی، حفره‌ای در دندان به وجود می‌آید، این حفره باید توسط ماده‌ای بازسازی و ترمیم شود. یکی از ماده‌هایی که در پرکردن دندان استفاده میشود آمالگام نام دارد. این ماده، آلیاژی از فلزات نقره، جیوه، مس و قلع است که با توجه به فراوانی آن در بازار، قیمت پایین و طول عمر بالا استفاده از آن رواج بیشتری دارد.
کامپوزیت
کامپوزیت دندان نوعی ماده خمیر مانند است که از مواد رزینی ساخته میشود. این ماده در واقع همان ماده خمیری همرنگ دندان است که به عنوان پرکننده حفره‌ها در پوسیدگی‌های دندانی کاربرد دارد. امروزه از کامپوزیت به عنوان روکشی برای برطرف کردن نواقص و مشکلات ظاهری و ناهماهنگی دندانها برای ایجاد لبخندی زیبا استفاده میشود.
این ماده طول عمری خوب و در مقایسه با لمینت دندان قیمت ارزان‌تری دارد. همین امر یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بر تمایل افراد به انتخاب آن تأثیر گذاشته است.
جمع‌بندی نهایی
حال با شناخت هر کدام از وسایل دندانپزشکی و کاربرد آنها، میتوان با خیال راحتتری قدم در مطب دندانپزشکی گذاشت و از خدمات آنها استفاده کرد. از طرف دیگر دندانپزشکان نیز می‌توانند به درستی از هر ابزار در عملیات مختلف استفاده کنند. قطعا حفظ سلامتی دهان و دندان از مهم‌ترین ضروریات زندگی است و در صورت بروز هر مشکلی با مراجعه به دندانپزشک متخصص باید نسبت به برطرف کردن آن اقدام کرد. مجموعه سلامت تجهیز لطیفی آمادگی لازم برای پاسخگویی به سوالات شما و ارائه مشاورههای لازم را دارد. برای ارتباط با کارشناسان مجرب این مجموعه تنها کافیست از طریق راه‌های ارتباطی موجود در وب‌سایت با ما تماس حاصل نمایید.