تجهیزات دندانپزشکی

وسایل دندانپزشکی و کاربرد آنها؛ فهرستی از پرکاربردترین ابزارهای دندان­پزشکی

  • منتشر شده در
  • 22 آبان 1401
نوشته: admin
blog-head-img

دندان­پزشکی هرچند سر و کار زیادی با ارگان­‌های حیاتی انسان نداشته اما جنبه نسبتا ترسناکی برای بسیاری از افراد دارد. این ترس شاید بیشتر به دلیل وسایل دندان­پزشکی ریز و درشت با شکل و شمایل­‌های مختلف است که در ذهن انسان تداعی می­‌شود. وسایل دندانپزشکی و کاربرد آن‌ها در هر عملیات دندانی متفاوت است و دندانپزشکان ماهر باید به درستی از هر ابزار در عملیات گوناگون استفاده کنند.

انواع تجهیزات دندان­پزشکی شامل وسایل مختلفی است که هر کدام در دسته‌­بندی­‌های جداگانه برای انجام فعالیت­‌های مختلف و خاصی در رشته دندانپزشکی استفاده می­شوند و به طور کلی در سه گروه دستی، انگشتی و ماشینی قرار می‌­گیرند. تجهیزات دندان­پزشکی از اصلی­‌ترین ابزارهای کار یک دندان­پزشک است که باید برای انجام هرگونه فعالیت مانند تشخیص بیماری، تعویض دندان‌­ها، برداشتن ریشه‌­ها، تراشیدن دندان به منظور قالب­‌گذاری و … از آنها استفاده کند.

برخی از این ابزار­ها، تجهیزات بزرگی هستند که شما به محض ورود به مطب دندان­پزشکی، می‌­توانید آن­ها را مشاهده کنید اما تعداد زیادی از وسایل دندان­پزشکی را ابزارها و ابزارک‌هایی تشکیل می­دهند که در ادامه به شرح مختصری از مهم‌ترین آن­ها و کاربردهایشان می‌­پردازیم.

آینه دندان­پزشکی

آینه‌­ای کوچک با یک دسته فلزی است و یکی از مهم‌ترین ادوات مورد استفاده در دندان­پزشکی محسوب می‌شود. این ابزار دارای دو کاربرد اساسی است؛ نخست این که دندان­پزشک با استفاده از آن می‌تواند داخل دهان و تمام قسمت‌­های نهان و آشکار آن را بطور کامل مشاهده کند؛ با استفاده از این آینه پیدا کردن پوسیدگی دندان و مشکلات احتمالی دیگر دهان راحت‌تر است. کاربرد دیگر آن جابجا کردن زبان هنگام معاینه دندان‌هاست و پزشک با این وسیله زبان شما را در جهات مختلف، بر حسب نیاز جابجا می‌کند بدون این که نیازی به استفاده از دست یا انگشتان خود داشته باشد. معمولا آینه‌ها دارای دو سری آینه مقعر و آینه معمولی هستند که اولی برای بزرگ‌تر نشان دادن فضای مورد بررسی و دومی برای داشتن یک تصویر واضح و دقیق به­ کار گرفته می‌­شود.

انبرک دندان­پزشکی

انبرک‌ دندانپزشکی، ابزاری که از آن با عناوین دیگری مانند سوند یا کاوشگر دندان نیز یاد می­کنند، متشکل از یک دسته‌ بلند و یک قلاب تیز در ضخامت‌های مختلف است. این ابزار در پیدا کردن پوسیدگی‌ها و بیماری‌های لثه کاربرد فراوانی دارد. به ‌عنوان‌ مثال از نوک تیز این ابزار برای بررسی حفره یا پوسیدگی استفاده می­شود. همچنین از انبرک می­توان در تراشیدن جرم و پلاک­های سطحی دندان نیز کمک گرفت.

اسکالر

اسکالر برای حذف پلاک­ها و جرم­هایی در حجم بالا از دندان­ها کاربرد دارد که برخلاف انبرک (که برای حجم­های کم بود) می­تواند برای عملیات جرم­گیری بسیار مناسب باشد. پزشک معالج در بسیاری از بیماران که ممکن است به جرم­گیری دندانی احتیاج داشته باشند، به وسیله این ابزار جرم و پلاک باقی‌مانده روی دندان‌ها را به خوبی پاک می‌کند. توجه داشته باشید که همواره مسواک زدن و نخ دندان نمی­تواند راهکاری برای پاک کردن کامل جرم­ها از دندان باشد و در برخی موارد برای پاک کردن جرم‌های روی دندان باید از این ابزار کمک گرفت.

دریل دندان­پزشکی (هندپیس با سرعت بالا)

این وسیله بدون شک ترسناک­ترین ابزار دندان­پزشکی است و مطمئنا صدای آن را بارها در مطب دندان­پزشکی شنیده‌اید. این نوع دریل‌ معمولا با سرعت ۲۵۰هزار دور در دقیقه چرخیده و همزمان آب را داخل دهان بیمار می‌پاشد تا از آسیب رسیدن به مینای دندان جلوگیری کند. دریل­ها به منظور ایجاد حفره­هایی در دندان، عملیات عصب­کشی و تراش دادن دندان­ها کاربرد دارند. قبل از انجام کار با دریل معمولا از داروهای بی‌حسی استفاده می‌شود بنابراین بعید به‌نظر می‌رسد که هنگام استفاده پزشک از دریل بیمار دردی احساس کند.

آنگل (هندپیس با سرعت پایین)

آنگل می تواند برای اعمال مختلفی از جمله مراحل نهایی برداشت پوسیدگی­ها، بروساژ و پروفیلاکسی در جرمگیری، پرداخت و پالیش ترمیم­ها و… به کار رود.

همانند توربین برای این وسیله نیز یک ابزار چرخنده کوچک (مانند فرزهای مخصوص آنگل) در محل مخصوص روی آن نصب شده و آنگل به شلنگ اختصاصی روی یونیت متصل می­‌شود. با فشار دادن پدال پایی یونیت، آنگل شروع به کار می‌کند و با سرعت پایین‌­تری نسبت به توربین (حدود ۲۵۰۰۰ دور در دقیقه) وسیله چرخشی را می­‌چرخاند.

پنس دندان­پزشکی

در بررسی وسایل دندانپزشکی و کابرد آنها نمی‌توان از کاربرد فراوان پنس چشمپوشی کرد. پنس دندان­پزشکی برای جابه‌جا کردن مواد و گاز به داخل و خارج از دهان استفاده می‌شود. این پنس‌ها در انواع ساده و سرکج تولید می‌شوند که هرکدام دارای سایزبندی‌های متفاوت است. اصولا از پنس­های یک­بار مصرف برای افرادی که دارای بیماری­های خاص مانند ایدز و هپاتیت هستند استفاده می شود تا انتقال بیماری به حداقل برسد.

فرز دندان­پزشکی

فرزهای دندان­پزشکی از جمله مهم‌ترین ابزارهای چرخنده (چرخشی) هستند؛ به این معنی که با نصب روی هندپیس­ها و شروع کار آن‍ها، با چرخش در سرعت بالا، وظیفه مورد نظر (مثل تراش، پرداخت و پالیش و…) را انجام می­دهند.

این وسیله از تنوع زیادی در جنس و شکل برخوردار است. جنس الماس آن بیشتر در فرزهای توربین (هندپیس سرعت بالا)  و جنس کارباید آن نیز برای فرزهای آنگل (هندپیس سرعت پایین) مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر مواد مورد استفاده در ساخت فرزها می­توان به سرامیک، پلیمر و استیل اشاره کرد.

فورسِپس

فورسپس یا همان انبر، یک ابزار دستی برای گرفتن و نگه داشتن اشیاء است. از فورسپس­های دندان­پزشکی به همراه الواتورها برای کشیدن دندان­هایی استفاده می­شود که به دلیل پوسیدگی، ضربه یا بیماری قابل ترمیم نیستند؛ همچنین زمانی که به علت عمیق بودن ناحیه عمل، نیاز به وسیله­ای است که دارای دسته بلند با امکان فیکس کردن انگشتان باشد. فورسپس‌­های دندان­پزشکی دارای مدل­‌های مختلفی هستند که هر کدام برای دندان­‌های ناحیه خاصی از دهان طراحی شده­اند و دندانپزشکان با توجه به نیازشان از انواع مختلف آن استفاده می­‌کنند. این وسیله از فولاد کربنی ساخته می­شود؛ به همین دلیل قابلیت استریل شدن را در دمای بالای اتوکلاو دارد.

سرنگ دندان

یکی دیگر از ابزارهای پرکاربرد دندانپزشکی سرنگ دندان است. دندان‌پزشکان از این ابزار برای بی‌حس کردن و آماده‌سازی مراحل مراقبت از دهان و دندان استفاده می‌کنند. سوزن این سرنگ‌ها کمی بلندتر از سوزن‌ها یا سرنگ‌های معمولی است تا دندان­پزشک بتواند برای بی­‌حس کردن دهان، نقطه مورد نظر را به طور دقیق‌تر انتخاب کند. شات اول در هنگام تزریق باعث ناراحتی بیمار در یک لحظه می‌شود اما با وجود مواد بی­حس کننده بلافاصله تاثیر خود را می­‌گذارد. این سرنگ‌­ها را می‌توان در دو نوع سرنگ‌­های ثابت و سرنگ‌­های بازشونده در بازار پیدا کرد.

برنیشر یا براق کننده

برنیشرها برای پولیش کردن، صاف کردن و همچنین کانتور کردن آمالگام­ها و کامپوزیت­های دندانی به کار می‌­روند. به­ طور کلی برنیشر یا براق­‌کننده وظیفه صاف کردن آمالگام پس از متراکم کردن، شکل دادن نوار ماتریس قبل از قرارگیری و حالت دادن اولیه آمالگام را بر عهده دارد.

کارور دندان­پزشکی

مواد کامپوزیتی به راحتی شکل‌­پذیر هستند و بعد از قرار گرفتن روی سطح دندان، می‌توانند متناسب با ابعاد و اندازه دندان مورد نظر، فرم بگیرند. کارور وسیله‌­ای با تیغه­ نسبتاً تیز است که در اشکال مختلف درست شده و برای فرم دادن آمالگام و رزین کامپوزیت بعد از قراردهی در حفره تراش خورده استفاده می­شود. با کمک این ابزار دندان­پزشک می‌تواند شکل مواد ترمیمی را کاملا مشابه با دندان طبیعی در بیاورد؛ به گونه‌ای که سایر افراد متوجه مصنوعی بودن آن نشوند.

الِواتور

یکی از مهم‌ترین تجهیزات در لیست وسایل دندانپزشکی و کاربرد آن‌ها، الواتور است. از این ابزار در خارج کردن دندان یا ریشه‌­های دندانی، برای لق نمودن دندان به روش قطع اتصالات بافت نرم (لثه) و همچنین اتصالات دندان و استخوان اطراف استفاده می­‌شود. به این ترتیب دندان در محل خود مقداری شل شده و راحت‌­تر خارج خواهد شد. در صورتی که کشیدن دندان بدون الِواتور انجام شود، علاوه بر ایجاد درد زیاد ممکن است باعث شکسته شدن دندان بیمار گردد. الِواتورهای دندان‌پزشکی در سه اندازه کوچک، متوسط و بزرگ و در سه نوع مستیم، خمیده و پیک-تایپ تولید می‌­شوند.

اکسکَوِیتور

حفارگر یا اکسکویتور ابزاری ساده و دستی با یک میله بلند و تیغه نوک تیز است. دندان­پزشک از آن برای بریدن عاج دندان پوسیده و یا در درمان ریشه دندان، برای برداشتن پوسیدگی یا پانسمان دندان استفاده می­کند. این ابزار معمولا دو سر دارد که هر دو سر، یک گودی بر روی خود دارند تا عمل جرم­گیری دستی بتواند با استفاده از آن انجام شده و جرم و پوسیدگی از روی دندان جدا شود. اکسکویتور در سه سایز کوچک، متوسط و بزرگ در بازار موجود بوده و معمولا جنس آن استیل ضد زنگ است.

آمالگام

وقتی که به علت پوسیدگی و یا شکستگی، حفره­‌ای در دندان به وجود می‌آید، این حفره باید توسط ماده‌­ای بازسازی و ترمیم شود. یکی از ماده‌­هایی که در پرکردن دندان استفاده می­شود آمالگام نام دارد. این ماده، آلیاژی از فلزات نقره، جیوه، مس و قلع است که با توجه به فراوانی آن در بازار، قیمت پایین و طول عمر بالا استفاده از آن رواج بیشتری دارد.

کامپوزیت

کامپوزیت دندان نوعی ماده خمیر مانند است که از مواد رزینی ساخته می‌شود. این ماده در واقع همان ماده‌ خمیری همرنگ دندان است که به عنوان پرکننده حفره‌ها در پوسیدگی‌های دندانی کاربرد دارد. امروزه از کامپوزیت به عنوان روکشی برای برطرف کردن نواقص و مشکلات ظاهری و ناهماهنگی دندان‌ها برای ایجاد لبخندی زیبا استفاده می‌شود.

این ماده طول عمری خوب و در مقایسه با لمینت دندان قیمت ارزان‌تری دارد. همین امر یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بر تمایل افراد به انتخاب آن تأثیر گذاشته است.

جمع‌بندی نهایی

حال با شناخت هر کدام از وسایل دندان­پزشکی و کاربرد آن­ها، می­توان با خیال راحت­تری قدم در مطب دندان­پزشکی گذاشت و از خدمات آن­ها استفاده کرد. از طرف دیگر دندانپزشکان نیز می‌توانند به درستی  از هر ابزار در عملیات مختلف استفاده کنند. قطعا حفظ سلامتی دهان و دندان از مهم‌ترین ضروریات زندگی است و در صورت بروز هر مشکلی با مراجعه به دندان­پزشک متخصص باید نسبت به برطرف کردن آن اقدام کرد. مجموعه سلامت تجهیز لطیفی آمادگی لازم برای پاسخ­گویی به سوالات شما و ارائه مشاوره­های لازم را دارد. برای ارتباط با کارشناسان مجرب این مجموعه تنها کافیست از طریق راه‌های ارتباطی موجود در وب‌سایت با ما تماس حاصل نمایید.

برچسب:

اخبار مرتبط