آمالگاماتور چیست و چه کاربردی در مطب دندانپزشک دارد؟
به نظر می‌رسد یکی از بزرگترین چالش‌های دندانپزشکان انتخاب تجهیزات مناسب برای مطب است. آمالگاماتور چیست و چرا باید در مطب‌مان وجود داشته باشد؟
دندانپزشکان در طول روز با متدهای درمانی و تجهیزات متنوعی سروکار دارند. یکی از اصلی‌ترین دلایل مراجعه به دندانپزشک، پوسیدگی دندان و نیاز به ترمیم است. ترمیم دندان همانطور که می‌دانید مراحل متعددی داشته و نیازمند استفاده از تجهیزات گوناگونی است. وقتی روی دندان سالم حفره‌ای ایجاد می‌شود، خواه به دلیل پوسیدگی و خواه به دلیل شکستگی، دندانپزشک در صدد ترمیم و پر کردن آن برمی‌آید. مواد ترمیمی استفاده شده در این عملیات نسبت به انتخاب دندانپزشک، متد درمانی و همچنین نوع ترمیم ممکن است آمالگام یا کامپوزیت باشد.
آمالگام چیست؟
اولین و می‌توان گفت قدیمی‌ترین ماده پرکننده تولید شده، حدود دو هزار سال پیش در مصر، مورد استفاده دندانپزشکان قرار گرفت. این ماده از قطع‌های فلز برنز ساخته شده بود که پس از مدتی اکسیده شده و دندان شخص را به رنگ سبز درمی‌آورد. 150 سال پیش ماده‌ای تشکیل شده از دو فلز جیوه و نقره راهی بازار شد که بسیار مورد توجه دندانپزشکان قرار گرفت.
حالا می‌توان گفت آمالگام آلیاژی است که از دو فلز اصلی جیوه و نقره و عناصر فرعی دیگری مانند قلع و مس ساخته شده است. آمالگامی که دندانپزشکان تهیه می‌کنند، به صورت پودری و مایع است. قسمت پودری این ماده شامل نقره، مس و مقداری قلع بوده و قسمت مایع آن فلز جیوه می‌باشد. دندانپزشک با ترکیب این دو ماده اقدام به پر کردن دندان بیمار می‌کند.
در عملیات ترمیم دندان، ابتدا قسمت پوسیده از عاج سالم جدا شده و حفره‌ای ایجاد می‌شود. این حفره آماده پذیرش یک ماده خمیری پرکننده مانند آمالگام است. اضافه کردن جیوه به پودر آمالگام سبب می‌شود که ماده حال خمیری به خود گرفته و به زودی سخت شود؛ به دلیل سخت شدن فوری در سایه جیوه، شرکت‌های تجهیزات دندانپزشکی مسئولیت ترکیب این دو ماده را به عهده خود دندانپزشک گذاشته‌اند تا در حین عملیات این کار را انجام دهد.
پس از آماده‌سازی حفره، دندانپزشک پودر و مایع آمالگام را به هم ترکیب کرده و ماده‌ای خمیری شکل ایجاد می‌کند. این ماده خمیری 2 تا 3 دقیقه به دندانپزشک فرصت فرم‌دهی مناسب را می‌دهد. پس از گذشت زمان این ماده سخت شده و تمام حفره دندان را می‌پوشاند.
آمالگام ترکیب شده به خوبی در برابر فشار جویدن و رطوبت محیط دهان، مقاوم است. کارشناسان، عمر متوسط این ماده را بین 5 تا 10 سال پیش‌بینی می‌کنند. کمی پیش‌تر گفتیم که امروزه ماده دیگری به جای آمالگام در ترمیم دندان‌های پوسیده استفاده می‌شود که به ترمیم‌های همرنگ دندان معروف‌اند. استفاده از مواد کامپوزیتی اغلب برای دندان‌های پوسیده جلو که در معرض دید هستند مناسب است. عمر و مقاومت این مواد در برابر فشار به خوبی آمالگام نیست؛ بنابراین استفاده از آمالگام همیشه در مطب‌های دندانپزشکی رواج خود را خواهدداشت.
آمالگاماتور چیست و به چه دردی می‌خورد؟
همانطور که گفته شد، آمالگام از چندین ماده مختلف تشکیل شده که مهم‌ترین آن‌ها جیوه است. نکته بسیار مهمی که باید بیان کرد این است که جیوه در ترکیب با سایر مواد به سرعت سخت شده و کار فرم‌دهی را برای دندانپزشک دشوار می‌کند. به همین دلیل پودر آمالگام به صورت جداگانه به فروش می‌رسد و دندانپزشک در زمان نیاز مقدار مشخصی به آن جیوه اضافه و ترکیب کرده و در عملیات ترمیم استفاده می‌کند.
ترکیب آمالگام و جیوه به صورت دستی بسیار دشوار است به همین دلیل دستگاهی به نام آمالگاماتور این وظیفه را بر عهده می‌گیرد. دندانپزشک پورد آمالگام و جیوه را داخل دستگاه همزن آمالگاماتور قرار داده و ترکیبی خمیری شکل از آن به دست می‌آورد.
طرز کار دستگاه آمالگاماتور دندانپزشکی
تا اینجای کار دانستیم که آمالگاماتور چیست و چه وظیفه‌ای برعهده دارد؛ حالا نوبت به آشنایی با طرز کار این دستگاه می‌رسد. می‌دانید که ترکیب آمالگام و جیوه کار ساده‌ای نیست و باید با سرعت یکنواخت و درصد معینی انجام شود. داخل دستگاه آمالگاماتور دو مخزن جداگانه برای جیوه و پودر آمالگام وجود دارد که با اهرم یا کنترل‌کننده‌ای، دستگاه قادر است درصد ترکیب این دو ماده را تشخیص دهد.
پس از تشخیص این مقدار، دو ماده با هم وارد دستگاه شده و شروع به میکس شدن می‌کنند. در نهایت از بخش خروجی دستگاه ماده خمیری پرکننده حفره دندان به دست دندانپزشک می‌رسد. در حالت کلی در جواب سوال ” آمالگاماتور چیست؟” می‌توان گفت “آمالگاماتور دستگاهی است که قابلیت ترکیب پودر آمالگام و جیوه را با تعیین مقدار و درصد ترکیب دارد.”
انواع دستگاه‌های آمالگاماتور
آمالگاماتورها در انوع مختلفی طراحی و تولید شده‌اند که دندانپزشک با توجه به نیازش می‌تواند یکی از آن‌ها را انتخاب کرده و در مطب خود داشته باشد.
دستگاه آمالگاماتور کپسولی
پرکاربردترین نوع آمالگاماتورها، آمالگاماتورهای کپسولی هستند که در آن‌ها نیازی به تنظیم مواد نیست. سازندگان دستگاه، دو کپسول برای جیوه و پودر آمالگام تعبیه کرده‌اند و به سادگی میزان پودر و جیوه به وسیله آن‌ها مشخص شده است.
دستگاه آمالگاماتور ترکیبی
در این دستگاه، محفظه‌ای جهت قرارگیری پودر و محفظه‌ای مخصوص جیوه تعبیه شده است. دندانپزشک پس از قرار دادن پودر آمالگام و جیوه در جای مخصوص‌شان، دستگاه را روشن می‌کند. با روشن شدن دستگاه، دو ماده به نسبت 80 درصد پودر و 20 درصد جیوه با هم مخلوط شده و خمیر پرکننده را به وجود می‌آورند.
دستگاه دو کاره پودری و کپسولی
سال‌ها پس از تولید اولین آمالگاماتور، دستگاه دوکاره برای ترکیب جیوه و پودر آمالگام تولید شد. تفاوت عمده این دستگاه با دستگاه‌های تک کاره، این است که مقدار پودر در دستگاه دوکاره متفاوت و مقدار جیوه ثابت است. دندانپزشک می‌تواند با چرخاندن پیچ کنار دستگاه، به سمت مثبت مقدار پودر را افزایش داده و با چرخاندن آن به سمت منفی، کاهش دهد.
سرویس و نگهداری از آمالگاماتور
حالا می‌دانیم که آمالگاماتور چیست و چرا یکی از ضروری‌ترین نیازهای هر دندانپزشک در مطب است! دستگاه‌های آمالگاماتور درصورتی که دندانپزشک اجزای آن‌ها را بشناسد و استفاده درست و اصولی از آن‌ها داشته باشد، در طولانی مدت می‌توانند وظیفه میکس آمالگام و جیوه را به خوبی انجام دهند.
آمالگاماتور از سه بخش اساسی مخلوط‌کن، کپسول و تایمر تشکیل شده است.
مخلوط‌کن آمالگاماتور
قسمت مخلوط‌کن آمالگاماتور، بخشی است که مخزن جیوه و پودر آمالگام در آن قرار دارد. این قسمت معمولا در بالای دستگاه قرار می‌گیرد. با شروع کار مخلوط‌کن، یک موتور الکتریکی، اهرم جهت مشخص کردن مقدار آمالگام، ضامن الکتریکی، پیچ تنظیم مقدار آمالگام و جیوه و یک میکروسوئیچ، شروع به فعالیت می‌کنند.
کپسول آمالگاماتور
این بخش از دستگاه، دارای یک موتور الکتریکی جداگانه است که با دکمه‌ای در جلوی آمالگاماتور روشن و خاموش می‌شود.
تایمر آمالگاماتور
تایمر آمالگاماتور نیز مانند تایمر تمام دستگاه‌ها، برای تنظیم زمان کار دستگاه در قسمت جلوی آن تعبیه شده است.
بعد از این که دانستیم اجزای تشکیل دهنده آمالگاماتور چیست باید به فکر نگهداری از این دستگاه و استفاده طولانی مدت از آن باشیم. اول از همه باید بدانید آمالگاماتور ممکن است به دلیل خراب شدن میکروسوئیچ‌ها، استهلاک دنده‌های مخزن، خراب شدن خازن، گرفتگی مخزن، خرابی کلید ضامن مخزن، خرابی تایمر و خراب شدن کلید روشن و خاموش دچار خرابی و نقص شود.
در این هنگام دندانپزشک باید به فکر تعمیر و در صورت نیاز تعویض آن باشد. توصیه ما به دندانپزشکان عزیز برای نگهداری و استفاده طولانی‌مدت از آمالگاماتور:
- بعد از هربار استفاده، با برس مخصوص لوله‌های دستگاه را تمیز کنید.
- تا توقف کامل درپوش صبر کنید و آن را با دست متوقف نکنید.
- دستگاه را در مقابل نور خورشید قرار ندهید.
- در طول هفته یک یا دو بار دستگاه را چند دفعه سروته کرده و سپس در جای خود قرار دهید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی اساسی‌ترین دستگاه موجود در مطب‌های دندانپزشکی پرداختیم و دانستیم که آمالگاماتور چیست و چه کاربردی در دندانپزشکی دارد؟! دندانپزشکان عزیز می‌توانند برای خرید انواع آمالگاماتورها از معتبرترین برندهای جهانی، با مجموعه تجهیزات دندانپزشکی لطیفی در تماس باشند. تیم سلامت تجهیز لطیفی با سال‌ها تجربه در زمینه واردات و فروش انواع تجهیزات دندانپزشکی آماده ارائه مشاوره‌های تخصصی و خدمات است؛ برای ارتباط با تیم مشاوره لطیفی تنها کافیست از طریق راه‌های ارتباطی موجود در وب‌سایت با ما تماس حاصل نمایید.