خیلی از ما تا به حال فکر می‌کردیم که جرم گیری دندان باعث از بین رفتن مینای دندان شده و عملی مضر است. در ادامه می‌خواهیم این باور غلط را بررسی کنیم.

یکی از علل اصلی پوسیدگی‌ دندان‌ها جرمی است که روی آن‌ها ایجاد می‌شود. اما این جرم که همه جا صحبت از آن است چیست و به چه دلیل روی دندان‌ها به وجود می‌آید؟! با وجود اینکه عده‌ای به صورت مرتب برای جرمگیری به دندانپزشک مراجعه می‌کنند، اما هنوز هم عده‌ زیادی از مردم به اشتباه این عملیات را غیرضروری و مضر می‌دانند. در ادامه قصد داریم اطلاعاتی جامع درباره جرم دندان، علل ایجاد جرم و نحوه انجام عملیات جرمگیری به شما عزیزان ارائه دهیم.

جرم گیری دندان چیست؟

قبل از این که بخواهیم عملیات جرمگیری را بررسی کنیم بهتر است تعریف مناسبی از جرم دندان داشته باشیم. شاید به وفور در دندان‌های خود و اطرافیان‌تان متوجه لکه‌های زرد و سفیدرنگی شده باشید که ظاهر نامناسبی برای دندان‌ها ایجاد کرده‌اند. جرم دندان در واقع پلاک‌های میکروبی هستند که به سطح دندان چسبیده و از طریق کلسیم بزاقی و دیگر املاح بزاق اتصال ضعیفی با دندان‌ها ایجاد می‌کنند. البته اتصال ضعیف به این معنی نیست که شما می‌توانید با استفاده از مسواک و نخ دندان آن‌ها را از بین ببرید.

از بین بردن جرم‌ها و پلاک‌های تشکیل شده روی دندان نیازمند عملیات جرم گیری دندان و همچنین استفاده از تجهیزات خاص دندانپزشکی است. به نوعی می‌توان گفت جرم دندان‌ها رسوباتی هستند که باعث ایجاد بوی بد دهان و تحت تاثیر قرار گرفتن رنگ و سلامت دندان‌ها می‌شود. از طرف دیگر جرم دندان ممکن است در مواقعی مسبب بیماری لثه‌ها نیز باشد که بهترین راه برای جلوگیری از تمامی این مسائل، مراجعه به دندانپزشک جهت جرمگیری است.

چرا روی دندان‌ها جرم به وجود می‌آید؟

حالا که جرم دندان را شناختیم بهتر است بررسی کنیم که دلیل تشکیل این رسوبات چیست؟! می‌دانیم که دندان‌ها ممکن است به دلایل متعددی زرد شوند، مثلا خوردن برخی خوراکی‌ها و رعایت نکردن برخی نکات بهداشتی باعث زردی دندان می‌شود؛ اما فلسفه جرم دندان کاملا با زرد شدن آن متفاوت است.

جرم‌های دندانی به دلیل وجود باکتری‌هایی در دهان است که با مصرف برخی مواد غذایی مانند پروتئین‌ها به سطح دندان می‌چسبند. پلاک‌های دندانی اغلب در قسمت‌هایی از دندان مانند خط لثه که دور از دسترس مسواک و نخ دندان هستند، تجمع پیدا می‌کنند.

این عارضه تنها سبب بوی بد دهان و ظاهر زشت دندان‌ها نمی‌شود، یکی از اصلی‌ترین عارضه‌هایی که ممکن است جرم به وجود آورد آسیب به مینای دندان است. از طرف دیگر به وجود آمدن بیماری‌های لثه در سایه پلاکت‌ها نیز یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که پلاک‌های دندانی به وجود می‌آورند. برای جلوگیری از ایجاد جرم باید به صورت مرتب به دندانپزشک مراجعه کنید تا او با استفاده از ابزارهای خاصی به پاکسازی دندان‌ها بپردازد.

دندان‌ها ممکن است به دلایل گوناگونی جرم گرفته و نیاز به جرمگیری داشته باشد که مهم‌ترین دلایل آن‌ها عبارتند از:

تنها یک بار مسواک زدن در طول روز

یکی از شایع‌ترین دلایلی که باعث ایجاد پلاک‌ روی دندان‌های شما می‌شود تعداد کم مسواک زدن در طول روز است. توصیه می‌شود در 24 ساعت شبانه روز حداقل 2 بار دندان‌هایتان را مسواک بزنید. بهترین زمان برای مسواک زدن شب قبل از خواب و صبح پس از بیدار شدن است.

مصرف بیش از اندازه مواد غذایی شیرین و چسبناک

غذاهایی مانند پیتزا، اسنک، گز، انواع شیرینی و سوهان می‌توانند سبب ایجاد پلاک روی مینای دندان شما شوند. بهتر است رژیم غذایی سالم و خوبی برای خودتان داشته باشید و پس از خوردن غذاهای شیرین و چسبناک حتما دندان‌هایتان را مسواک بزنید. در صورتی که دسترسی به مسواک نداشتید توصیه می‌شود دهان‌تان را با آب بشویید.

عدم استفاده از نخ دندان

پس از مسواک، نخ دندان نقش بسیار مهمی در روند بهداشت دهان و دندان‌ها ایفا می‌کند. در بسیاری از مواقع لازم است به طور مرتب از نخ دندان استفاده کنید تا بتوانید از به وجود آمدن جرم پیشگیری کرده و جرم‌های جزئی را از بین ببرید.

عدم درمان ارتودنسی

افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند و یا دچار ناهنجاری‌هایی در دهان و دندان‌هایشان هستند؛ بسیار بیشتر از افرادی که دندان‌های مرتب و ردیف دارند در معرض جرم دندان قرار می‌گیرند. زیرا در این حالت تمیز کردن دندان‌ها و استفاده از نخ دندان بسیار دشوار است.

ابزارهای پاکسازی دندان

جرمگیری دندان معمولا به روش‌های دستی و مکانیکی انجام می‌شود. جرمگیری دستی در بسیاری از موارد هزینه بیشتری دارد اما در این نوع از جرم گیری دندان، بیمار حس خوشایندتری را تجربه می‌کند. از ابزارهای دستی برای پاک کردن جرم‌های زیر لثه استفاده می‌شود؛ زیرا بسیاری از قلم‌های مکانیکی ممکن است هنگام استفاده به بافت لثه آسیب برسانند.

تمامی ابزارهای جرمگیری بلافاصله پس از استفاده تمیز و ضدعفونی می‌شوند تا تیزی لبه‌هایشان حفظ شده و از انتشار آلودگی جلوگیری شود. نوک قلم جرمگیری که وظیفه اصلی پاکسازی دندان‌ها را دارد، معمولا از استیل ضد زنگ و یا کاربید ساخته می‌شود. دندانپزشک باید قلم جرمگیری را به آرامی از لبه‌های لثه به سمت تاج دندان کشیده و سعی در جدا کردن جرم‌ها نماید. رایج‌ترین ابزار دستی که در پاکسازی دندان مورد استفاده قرار می‌گیرد، قلم‌های داسی شکل می‌باشند.

آیا جرمگیری دندان خطرناک است؟

این سوال احتمالا دغدغه بسیاری از بیمارانی است که از جرمگیری واهمه دارند. اما بهتر است بدانید بزرگ‌ترین خطر وجود جرم در دهان‌تان است که باعث ایجاد آسیب‌های جدی و انواع عفونت‌ها می‌شود. باور اشتباهی که بین مردم رایج است این است که جرمگیری سبب نازک شدن مینای دندان و در نهایت از بین رفتن آن می‌شود؛ یا به عبارت دیگر دندان‌ها در مقابل سرما و گرما حساس می‌شوند. دندانپزشکان معتقدند جرم روی دندان با ایجاد ضخامتی جزئی مانند عایق عمل کرده و تا حدی جلوی حس دندان‌ها را می‌گیرد. به همین دلیل است که پس از برداشته شدن جرم‌ها بیماران از این موضوع ناراضی باشند؛ اما نگران نباشید این حساسیت دائمی نیست و پس از چند روز از بین خواهد رفت.

جرم دندان چه عوارضی می‌تواند داشته باشد؟

همانطور که گفته شد جرم روی دندان‌ها در بسیاری از مواقع سبب ایجاد عفونت در لثه‌ها و پوسیدگی دندان می‌شوند. در ادامه قصد داریم چند مورد از عوارض جرمی که روی دندان قرار دارد را بیان کنیم تا با دانستن آنها از بروز مشکلات و خطرات احتمالی جلوگیری کنید.

بوی بد دهان

احتمالا برای شما هم پیش آمده که هنگام صحبت متوجه بوی بد دهان طرف مقابل‌تان شده و سعی کنید به سرعت مکالمه‌تان را به انتها برسانید. بوی دهان به دلیل وجود باکتری‌هایی است که در جرم دندان رشد می‌کنند. این باکتری‌ها با تولید گاز سولفید هیدروژن سبب به وجود آمدن بوی بد در دهان می‌شود.

پوسیدگی دندان‌ها

دیگر عارضه مهمی که عدم جرم گیری دندان ممکن است در پی داشته باشد، تجمع جرم‌ها در زیر لثه و نزدیک ریشه دندان است که سبب پوسیدگی دندان می‌شود. در بسیاری از موارد این نوع از پوسیدگی منجر به عملیات عصب‌کشی نیز شده است.

بیماری‌های لثه

از آنجایی که جرم‌ها اغلب در خط لثه ایجاد می‌شوند؛ ممکن است بیماری‌های عفونی و التهاباتی در لثه بیمار به وجود بیاورند. اسیدی که توسط باکتری‌های موجود در جرم تولید می‌شود به مرور سبب حل شدن فیبر لثه و الیاف کلاژن می‌شود که تمامی این موارد لثه بیمار را ملتهب و شل می‌کنند. اولین علامتی که در بیماری‌های لثه شایع بوده و زنگ خطری برای بیماران محسوب می‌شود؛ خونریزی کردن لثه هنگام مسواک زدن است.

تحلیل لثه

نکته بسیار جالب در این فرآیند عملی است که لثه‌ها برای فرار از جرم انجام می‌دهند. بافت لثه برای فرار از باکتری‌های موجود در جرم دندان، خود را از آن دور می‌کند که در این شرایط بیمار دچار تحلیل لثه شده و نیاز به پیوند لثه خواهدداشت.

فواید جرمگیری دندان

همانطور که وجود جرم دندان معایب بسیاری دارد، جرم گیری دندان نیز دارای فواید فراوانی است که در ادامه به بررسی چند مورد از آن‌ها می‌پردازیم.

جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها

می‌دانید که یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دندان، پوسیدگی آن است. پوسیدن دندان سبب ایجاد حفره‌هایی در بخش بیرونی مینای دندان می‌شود. جرم دندان یک عامل مهم برای ایجاد پوسیدگی در مینای دندان می‌باشد. با وجود اینکه مسواک زدن مرتب و استفاده از نخ دندان تا حد زیادی از پوسیدگی دندان جلوگیری می‌کنند اما همچنان جرم گیری دندان است که تمام جرم‌ها و باکتری‌ها مضر را از بین خواهدبرد.

جلوگیری از بروز بیماری‌های لثه

همانطور که در بخش عوارض جرم دندان بررسی کردیم، پلاک‌ها تنها به دندان آسیب نمی‌رسانند؛ بلکه یکی از اصلی‌ترین بخش‌هایی که مورد حمله قرار می‌دهند بافت لثه‌ها است. با جرمگیری مرتب دندان‌ها به سادگی می‌توانید از بسیاری از بیماری‌های لثه و به سبب آن بیماری‌های دندان جلوگیری کنید.

رفع بوی بد دهان

می‌دانید که بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد بوی بد در دهان رعایت بهداشت روزانه، مسواک و استفاده از نخ دندان و دهانشویه است. اما در مواقعی رعایت بهداشت به تنهایی نمی‌تواند بوی دهان را از بین ببرد. در این حالت ممکن است جرم و پلاک‌هایی روی دندان‌هایتان تشکیل شده باشد که دلیل اصلی بوی دهان باشند. از بین بردن جرم‌های دندانی تنها با انجام عملیات جرمگیری در مطب دندانپزشک‌ها ممکن است.

سفید شدن دندان‌ها

می‌دانید جرم دندان به دلیل رنگ زرد و نامناسبی که دارد می‌تواند روی ظاهر دندان‌های شما نیز تاثیر بگذارد. جرم گیری دندان کمک فراوانی به تمیزتر و سفیدتر دیده شدن دندان‌های شما خواهدکرد.

کمک به سلامت کل بدن

شاید برای شما عجیب باشد که جرمگیری دندان تا چه اندازه می‌تواند روی سلامتی تمامی ارگان‌های شما موثر باشد. قبل از هر چیز باید در نظر داشته باشید که بهداشت و سلامت دهان و دندان‌ها به شدت روی اعضای دیگر بدن، علی‌الخصوص قلب، تاثیرگذار است. چکاپ و رسیدگی منظم به دندان‌ها تا حد زیادی میتواند از حملات قلبی و سکته جلوگیری کند. وجود التهاب‌های مزمن در دهان و بافت لثه سبب سختتر شدن عروق و در نتیجه رخ دادن حملات قلبی و سکته می‌شود.

مراحل جرمگیری دندان

جرمگیری دندان در چندین مرحله و نسبت به وضعیت بیمار ممکن است در چندین جلسه نیز انجام پذیرد. در ادامه به بررسی مراحلی که دندانپزشک برای بخشیدن درخشش و سلامتی به دندان‌های شما، پشت سر می‌گذارد بپردازیم؛ همراه ما باشید.

جرمگیری و کورتاژ لثه

گفتیم که جرم گیری دندان با استفاده از ابزرهای دستی و مکانیکی، دستگاه‌های اولتراسونیک، انجام می‌گیرد. در این مرحله دندانپزشک با استفاده از ابزارهای خاصی جرم‌های چسبیده به دندان را از آن جدا می‌کند.

بروساژ دندان

پس از اینکه جرم‌های مزاحم از بین رفتند؛ خمیری مخصوص روی دندان‌ها با استفاده از ابزاری برسی شکل مالیده می‌شود. این خمیر وظیفه صاف و سیقلی کردن سطح دندان را برعهده دارد.

صیقلی کردن دندان با ایرفلو

برخی از افراد ممکن است روی دندان‌هایشان لک‌های کوچکی داشته باشند که در این مرحله از کار دندانپزشک می‌تواند آن‌ها به خوبی از بین ببرد. در این روش از جرم گیری دندان بدون تماس مستقیم و فشار، یک اسپری هوا و بی‌کربنات و جت آب به منظور از بین بردن پلاک‌های روی دندان انجام می‌شود.

در انتهای این مراحل دندان‌های شما شستشو داده می‌شود و هنگام خارج شدن از مطب دندانپزشک با دندان‌هایی تمیز، صاف و درخشان روبرو می‌شوید.

سخن پایانی

در این مقاله به بررسی جرم گیری دندان، مزایای این کار و معایب انجام ندادن آن پرداختیم. بهتر است دوباره تکرار کنیم که اگر نگران خطرات احتمالی و نازک شدن مینای دندان‌تان هستید، قبل از انجام این عملیات با دندانپزشکتان مشاوره کنید و مطمئن باشید وجود جرم در دهان بسیار بیشتر از جرمگیری برای شما خطرساز است.

دندانپزشکان عزیز به نظر شما چه نکاتی را باید در عملیات جرم گیری دندان رعایت کرد؟